آهنگ جایی بالاتر از رنگین‌کمان از اسرائیل کاماکاویوواولی
ترانۀ بسیار زیبای جایی بالاتر از رنگین‌کمان از خوانندۀ اهل هاوایی، اسرائیل کاماکاویوواولی
بالاتر از رنگین‌کمان تصنیفی به آهنگ‌سازی هارولد آرلن و سرودۀ ییپ هاربرگ است. این تصنیف برای فیلم جادوگرِ شهرِ اُز (محصول ۱۹۳۹) ساخته شد و توسط جودی گارلند که خود بازیگرِ نقشِ دوروتی گِیل در این فیلم بود خوانده شد. ترانۀ بالاتر از رنگین‌کمان موفق شد تا جایزۀ اسکار بهترین ترانۀ سال را از آن خود کند و به امضای هنری جودی گارلند تبدیل شد. بالاتر از رنگین‌کمان از برترین و مشهورترین ترانه‌های قرن بیستم است. این ترانه بارها توسط هنرمندان مختلفی بازخوانی شده‌است اما موفق‌ترین و مشهورترین بازخوانیِ این ترانه از اسرائیل کاماکاویوواولی خوانندۀ آمریکاییِ اهلِ هاوایی است.
آشنایی با اسرائیل کاماکاویوواولی
اسرائیل کاماکاویوواولی (نام کامل: Israel Kaʻanoʻi Kamakawiwoʻole) (در هاوایی به معنای دارندۀ چشم‌های بی‌باک و جسورچهره) که همچنین با نام‌های Bruddah Iz یا IZ شناخته می‌شود، خواننده، ترانه‌سرا، موسیقی‌دان و فعالِ جنبشِ استقلالِ هاوایی است. او موفقیت تجاری خود را در خارج از هاوایی با انتشار آلبومِ Facing Future در سال ۱۹۹۳ کسب کرد. اسرائیل کاماکاویوواولی با سَبکِ خاصِ خودش، نواختن یوکللی و تلفیق آن با سَبک‌های دیگر نظیر جاز و رِگِی بر روی موسیقی هاوایی بسیار تأثیرگذار بود.
او در ۲۰مِی۱۹۵۹ در شهر هونولولو مرکز ایالت هاوایی در ایالات متحده آمریکا به دنیا آمد. اسرائیل در محلۀ کایموکی در هونولولو بزرگ شد، جایی که پدر و مادرش با یکدیگر آشنا شدند و ازدواج کردند. مو کیل، موسیقی‌دان و نوازندۀ مشهور یوکللی و هنرپیشۀ اهل هاوایی عموی اوست که بیشترین تأثیرِ موسیقایی را بر او داشت. او نواختن را به همراه برادر بزرگش، اِسکیپی و پسرعمویش آلن تورنتون در سن ۱۱ سالگی آغاز کرد، از آنجایی که بسیاری از موسیقی‌دانان و اجراکنندگان آن زمانِ هاوایی از جمله پیتر مون، پالانی وون و دُن هو مکرراً در محلِ کارِ پدر و مادرِ اسرائیل استقرار داشتند، او با بسیاری از این شخصیت‌ها برخورد داشت. دِل بیزلی موسیقی‌دان اهل هاوایی از اولین باری که اجرای اسرائیل را شنید می‌گوید که در یک مهمانی فارغ‌التحصیلی بود که او شروع به نواختن کرد، وقتی که او شروع به خواندن کرد کل اتاق را سکوت فراگرفت. وی هنگامی که برادرش اسکیپی در سال ۱۹۷۱ وارد ارتش شد و پسرعمویش آلن در سال ۱۹۷۶ به سرزمین اصلی آمریکا نقل‌مکان کرد در هاوایی ماند.
در اوایل نوجوانی او در برنامۀ آمورشی آپ‌وارد در دانشگاه هاوایی در هیلو تحصیل کرد و خانواده‌اش به شهر ماکاها نقل‌مکان کردند. در آنجا با لوییز کواکاهی، سم گِرِی و جِروم کوکو آشنا شد. آن‌ها با هم به همراه برادرش اسکیپی گروه موسیقی پسرانِ ماکاها (Makaha Sons of Niʻihau) را تشکیل دادند. این گروه بخشی از رنسانس فرهنگی هاوایی بود که با تلفیق موسیقی معاصر و سنتی و برگزاری تورهایی در هاوایی و سرزمین اصلی آمریکا و انتشار ۱۵ آلبوم موفق محبوبیت زیادی پیدا کرد. هدف کاماکاویوواولی این بود که موسیقی‌‌ای بسازد به موسیقیِ رایجِ بومیِ هاوایی وفادار باشد.
از سال ۱۹۷۶ به بعد این گروه چند آلبوم منتشر کرد. پسرانِ ماکاها با انتشار آلبوم بسیار موفق‌شان Puana Hou Me Ke Aloha در سال ۱۹۸۴ و به دنبالِ آن آلبوم Hoʻola در سال ۱۹۸۶ به محبوب‌ترین گروه موسیقی سنتی معاصر هاوایی تبدیل شد. آخرین آلبومی که اسرائیل با گروه پسران ماکاها ضبط کرد، آلبوم Hoʻoluana در سال ۱۹۹۱ بود که پرفروش‌ترین آلبوم این گروه است. در سال ۱۹۸۲ اسکیپی برادر بزرگ اسرائیل به دلیل حملۀ قلبی ناشی از چاقی در سن ۲۸ سالگی درگذشت. بعداً در همان سال اسرائیل با معشوقۀ دوران کودکی خود مارلِنا ازدواج کرد و سال بعد آن‌ها صاحب یک دختر شدند.
در سال ۱۹۹۰ اولین آلبوم انفرادی او به نام Ka ʻAnoʻi منتشر شد که موفق به کسب جایزۀ بهترین آلبوم معاصرِ سال و جایزۀ بهترین خوانندۀ مرد سال در مراسم اهدای جوایز آکادمی هنرهای ضبط هاوایی (HARA) شد. پس از آن، آلبوم موفقِ Facing Future در سال ۱۹۹۳ منتشر شد که این آلبوم شامل یک نسخه از محبوب‌ترین آهنگِ اسرائیل، مِدلِی «جایی بالاتر از رنگین‌کمان/چه دنیای شگفتی» بود. تصمیم افزودن نسخۀ آکوستیک این ترانه یک تصمیم دقیقۀ آخری از جان د ملو، تهیه‌کنندۀ آلبوم و خودِ اسرائیل کاماکاویوواولی بود که موفقیت بزرگی را برای آلبوم رقم زد. آلبوم «رودررویی با آینده» موفق شد رتبۀ ۲۵ برترین آلبوم‌های پاپ را در مجلۀ بیلبورد را کسب کند. در تاریخ ۲۶اکتبر۲۰۰۵ آلبوم Facing Future به عنوان اولین آلبومی از هاوایی تبدیل شد که موفق به کسب گواهی‌نامۀ پلاتینیوم شده و بیش از یک میلیون نسخه در ایالات متحدۀ آمریکا فروخته‌است. این آهنگِ موفق به صورت تک‌آهنگ هم در آمریکا منتشر شد. آلبوم Facing Future کاماکاویوواولی پرفروش‌ترین آلبوم از هاوایی در تمام دوران است.
در سال ۱۹۹۶ کاماکاویوواولی به عنوان محبوب‌ترین اجراکنندۀ سال توسط آکادمی هنرهای ضبط هاوایی انتخاب شد. در سال ۱۹۹۷ دوباره اسرائیل توسط آکادمی هنرهای ضبط هاوایی در مراسم سالانۀ اهدای جوایز هوکو (Hoku Awards) به عنوان خوانندۀ مرد سال، محبوب‌ترین اجراکنندۀ سال، برندۀ آلبومِ سال و برندۀ آلبوم معاصر سال شد، او این مراسم را از اتاقش در بیمارستان تماشا کرد و در مراسم حضور نداشت. آلبوم Alone in Iz World کاماکاویوواولی که در سال ۲۰۰۱ منتشر شد به رتبۀ ۱ جدول جهانی بیلبورد، رتبۀ ۱۳۵ جدول ۲۰۰ آلبوم برتر بیلبورد، رتبۀ ۱۳ جدول آلبوم‌های برتر مستقل و رتبۀ ۱۵ جدول پرفروش‌ترین آلبوم‌ها رسید.
در نقطه‌ای از زندگی‌اش او به مسیحیت گِرَوید و در سال ۱۹۹۶ در مرکزِ مسیحیانِ هونولولو غسل تعمید داده‌شد. او دربارۀ اعتقاداتش در مراسم اهدای جوایز موسیقی هاوایی صحبت کرد و همچنین ترانه‌ای به نام “حضورِ عیسی” ضبط کرده‌است.
کاماکاویوواولی در طول زندگی خود از چاقی رنج می‌برد. او به دلیل مشکلات سلامتی ناشی از چاقی (با وزن بیش از ۳۰۰ کیلوگرم) چندین بار در بیمارستان بستری شد. وی که درگیر مشکلات تنفسی، قلبی و سایر مشکلات پزشکی بود، در سن ۳۸ سالگی به دلیل نارسایی تنفسی در بیمارستان درگذشت. او در زمان درگذشتش متأهل بود و یک دختر داشت.
ترانۀ جایی بالاتر از رنگین‌کمان
می‌رسیم به آهنگ موردنظرمان یعنی ترانۀ بالاتر از رنگین‌کمان که به نظر می‌رسد به جای نسخۀ مِدلِی (جایی بالاتر از رنگین‌کمان/چه دنیای شگفت‌انگیزی) حالا به صورت دو ترانۀ جدا در تمامی آلبوم‌ها و همچنین یوتیوب قرار دارد. عمدۀ محبوبیت کاماکاویوواولی از ترانۀ جایی بالاتر از رنگین‌کمان، همان ترانۀ جودی گارلند در فیلم جادوگرِ شهرِ اُز با کمی تغییرات است و موزیک‌ویدئو آن در یوتیوب نزدیک به یک میلیارد بار مشاهده شده‌است.
نسخۀای از این آهنگ که به موفقیت رسید (نسخۀ آکوستیک) در حقیقت در یک جلسۀ ضبطِ دمو بدونِ آمادگیِ قبلی در سال ۱۹۸۸ ضبط شد. میلان بِرتوسا مهندس صدا و صاحبِ استودیوی موسیقی در شهر هونولولو می‌گوید: پس از یک روزِ طولانی یک مشتری ساعت ۳ بامداد با من تماس گرفت. او می‌خواست که اسرائیل یک دمو ضبط کند، برتوسا به او می‌گوید که فردا مراجعه کنند اما او اصرار داشت و گوشی را به اسرائیل داد. برتوسا به یاد دارد که: «و او واقعاً مرد نازنینی بود، بسیار مؤدب، مهربان، اسرائیل گفت: می‌توانم بیایم؟ من یک ایده دارم.» برتوسا به آن‌ها ۱۵ دقیقه وقت داد تا به آنجا برسند. برتوسا می‌گوید: «و وقتی وارد شد (اسرائیل) بزرگ‌ترین انسانی که من در عمرم دیدم بود. اسرائیل بیش از ۲۰۰ کیلوگرم بود و اولین چیزی که لازم بود این بود که چیزی پیدا کنید تا او روی آن بنشیند. حراست ساختمان یک صندلی فلزی بزرگ برای اسرائیل پیدا کرد. سپس من چند میکروفون کار گذاشتم، یک آزمایشِ سریعِ صدا، آماده و اولین چیزی که او خواند، جایی در پس رنگین‌کمان بود، او نواخت و خواند، تنها یک برداشت و تمام.»
در آن زمان کپی‌های نسخۀ آکوستیک این ترانه تنها برای اسرائیل کاماکاویوواولی و برتوسا تهیه شد. آهنگ مجدداً در یک نسخۀ آپ‌بیت جاوایی (سَبکِ رِگِی موسیقی هاوایی) برای اولین آلبوم ،Ka ʻAnoʻi با عنوان بالاتر از رنگین‌کمان/چه دنیای شگفت‌انگیزی در نظر گرفته‌شد.
در سال ۱۹۹۳، پنج سال پس از ضبط اولیه، برتوسا نسخۀ آکوستیک آهنگ را برای جان دِ مِلو، تهیه‌کنندۀ موسیقی در حالی که بر روی آلبوم رُودررُویی با آینده (Facing Future) اسرائیل کار می‌کردند پخش کرد و جان تصمیم گرفت تا نسخۀ آکوستیک را در آلبوم بگنجاند. این آهنگ به رتبۀ ۱۲ جدولِ آهنگ‌های دیجیتال داغ بیلبورد در هفتۀ پایانی ژانویه ۲۰۰۴ رسید. پس از تمایل کارگردانِ فیلمِ با جو بلک آشنا شوید، مارتین برست، استودیوی یونیورسال از این آهنگ در موسیقی این فیلم استفاده کرد. این آهنگ کاماکاویوواولی در فیلم‌های دیگری نظیر یافتنِ فارستِر، ۵۰ قرارِ اول، فِرِد کلاوس، هابل سه‌بُعدی و سریال‌های تلویزیونی نظیر افسون‌شده، ای‌آر (بخش فوریت‌های پزشکی)، پروندۀ سرد و گلی به کار رفته‌است.
انسان رؤیاپرداز است، پیوسته دوست دارد در جای دیگری باشد، کار دیگری را انجام دهد. این شرایط ماست که رؤیاهای ما را رقم می‌زنند. این ترانه راجع به امید است، آروزی بودن در جایی فوق‌العاده، جایی که اندوهی وجود ندارد، درد و سختی نیست، مشکلات اهمیتی ندارند، تنها آسمان بی‌کران آبی است و پرنده‌هایی که با خوشحالی در آن پرواز می‌کنند که به نوعی اشاره به یک زندگی خوب و ایده‌آل را دارد. در نظر اول شاید این ترانه یک ترانۀ خیلی خوشحال و پرانرژی به نظر برسد (به‌خصوص نسخۀ کاماکاویوواولی نه در نسخۀ اصلی گارلند در فیلم) ولی کمی درون که آن وارد می‌شویم می‌بینیم که شعر آرزوی جایی را می‌کند که فوق‌العاده است و این‌طور احساس می‌شود که جای کنونی فوق‌العاده نیست. شعر، دور شدن از دودکش خانه‌ها را آرزو می‌کند و حتی دور شدن از ابرها آرزو می‌کند، آرزوی جایی بسیار دوردست را دارد، آن بالا بالاها، انگار که در این نزدیکی‌ها دیگر شادی و خوشحالی نیست. شعر نوعی مطالبه‌گری در خود دارد، می‌پرسد که چرا من نتوانم روزی در جایی فوق‌العاده باشم، چرا نتوانم خودم را در جایی رؤیایی ببینم، وقتی پرنده‌های آبی در آسمان پرواز می‌کنند پس چرا من باید در بَند باشم، شعر آرزوی آزادی را دارد و آزادی حق مسلم هر انسانی است، چرا من نتوانم؟ چرا؟
چه بخواهیم به جایی فوق‌العاده برسیم چه بخواهیم جای فوق‌العاده‌ای بسازیم، باید در مسیری دشوار و طاقت‌فرسا گام برداریم. در این مسیر سخت این ترانه به عنوان یک الهام‌بخش قوی در کنار ماست و نوید روزی را می‌دهد که بالاخره همۀ مشکلات ناپدید خواهند شد و همه چیز خوب است. این ترانه به‌خودی‌خود بسیار موفق بوده و از مشهورترین ترانه‌های قرن بیستم و تاریخِ سینما است اما سبک خاص و شخصیت فوق‌العاده اسرائیل کاماکاویوواولی باعث شد تا این ترانه مرزها را فتح کند و بسیار محبوب و تأثیرگذار شود. صدای گرم و دوست‌داشتنیِ کاماکاویوواولی، ریتم سرخوش و خوشحالِ موسیقی سنتی هاوایی در کنار نوای دلنشین ساز یوکللی و سادگی و معصومیتی که در جای‌جای این آهنگ موج می‌زند، بالاتر از رنگین‌کمان به اثری خالص، الهام‌بخش و سرشار از امید تبدیل کرده که بی‌درنگ به دل هر انسانی در این کرۀ خاکی می‌نشیند و قلب‌ها را با هم پیوند می‌زند.
